Home   |  تماس با ما و ارسال مطالب | نرم‌افزارهاي مورد نياز |

 

 

10-05-2024

 

تدلیس در معادلات میدان انیشتین، بسته‌شدن فضا – زمان به روی بشریت

 

همان‌طور که می‌دانیم قانون جهانی گرانش برای اولین‌بار توسط اسحاق نیوتن ارائه و فرمول‌بندی شده است. معادله نیروی گرانش نیوتن ازاین‌قرار است:

درست است که m1 و m2 جزو متغیرهای این معادله محسوب می‌شوند؛ ولی در یک سامانه کیهانی همچون منظومه شمسی، مقدار اجرام ثابت بوده و متغیر اصلی فاصله یا r است که باعث تغییر مقدار نیروی گرانش و ... می‌شود. انیشتین به دنبال فرمول‌بندی کندشدن زمان و کوتاه‌شدن متر در میدان گرانشی بود. این معادلات از محاسبه متریک گرانشی سیاه‌چاله (شعاع شوارتس‌شیلد) و سرعت فرار به دست می‌آید.

اما برای تعیین افزایش فرکانس و انرژی پرتو نور و حتی خمیدگی پرتو نور در میدان گرانش از انرژی پتانسیل گرانشی استفاده شده است؛ چون مقدار جرم سامانه همواره ثابت است و با تغییر مقدار r یا فاصله، اندازه و مقدار انرژی پتانسیل گرانشی تغییر می‌کند. معادله انرژی پتانسیل گرانشی یعنی:

U=mgh=mgr

 

به‌صورت کاملاً محسوس در تمامی معادلات دیده می‌شود. ازاین‌رو انیشتین دست‌به‌کار بسیار عجیبی زد.

معادلات میدان اینشتین (EFE) یا معادلات اینشتین، ۱۰ معادله تانسوری است که آلبرت اینشتین برای اولین‌بار در سال ۱۹۱۵ در نظریه نسبیت عام خود برای تشریح مبانی اساسی بر همکنش‌های گرانشی که در نتیجه انحنای فضا - زمان توسط ماده یا انرژی به وجود می‌آیند ارائه داده است. مبنای اعتقادی برای تنظیم این معادله برای رد جاذبه نیوتنی این است که عامل جذب اجسام سبک‌تر توسط اجرام ثقیل، انحنایی است که توسط این اجرام در فضا - زمان مجاورشان به وجود می‌آید. بدین منظور تانسور ریچی نماد انحنا در فضا - زمان و تانسور ضربه - انرژی   نماد ماده (انرژی) در محاسبات تانسوری است

اما تانسور Tμν چیست ؟

Tμν، تانسور ضربه - انرژی است. این تانسور، حاوی اطلاعاتی در مورد توزیع ماده و انرژی در ناحیه فضا - زمانِ موردنظر است که در معادله میدان انیشتین استفاده شده است. اگر نیوتن امروز زنده بود می‌گفت:

ضربه (نماد I یا J)، در مکانیک کلاسیک به‌صورت انتگرال نیرو نسبت به زمان تعریف می‌شود که بیان‌کنندهٔ میزان تغییر تکانه جسم در اثر نیروی وارده است و انرژی حاصل‌ضرب نیرو در مسافت است پس میدان گرانش همانند نیرو عمل می‌کند و هیچ ربطی به انحنای فضا - زمان ندارد. انیشتین سعی کرد ثابت کند که میدان گرانش نیرو نیست؛ ولی خودش نیرو را وارد معادلاتش کرده است.

 

اما تدلیس چیست؟

واژهٔ تدلیس در لغت به معنی فریب‌دادن، پنهان کردن، تاریک ساختن و مبهم کردن است. در اصطلاح حقوقی تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله بشود. به‌عبارت‌دیگر تدلیس عبارت است از پوشاندن عیبی در مال یا نمایاندن یک صفت یا امتیاز کمالی غیرواقعی در مال. به علت جبران زیان ناشی از این عملیات فریبنده، فریب‌خورده از حق فسخ بهره‌مند است. قلمرو خیار تدلیس در عین معین است. اصولاً در عین کلی خیار تدلیس وجود ندارد، زیرا بایع مکلف است مبیع را منطبق با اوصاف موردنظر تحویل دهد، مگر اینکه تدلیس مربوط به اوصاف مشترک تمام مصادیق کلی باشد. خیار تدلیس از خیارات مشترک است و مختص عقد بیع نیست و ممکن است در عقود اجاره، صلح یا معاوضه هم وجود داشته باشد. در قالب مثال در عقد ازدواج چنانچه شخصی عمداً خود را واجد کمالاتی از قبیل تحصیلات عالیه یا تمکن مالی و یا عنوان شغلی موهوم معرفی نماید و طرف مقابل نیز به اعتبار این کمالات عقد را منعقد کند در صورت آگاهی می‌تواند عقد را قبول و یا فسخ نماید. در واژه تانسور ضربه - انرژی یا نماد ماده (انرژی) کمیت اصلی نیرو مشهود است؛ چون انرژی و ضربه کمیت‌های فرعی از ترکیب نیرو هستند. باتوجه‌به اینکه انیشتین یک ریاضی خوانده زبردست و چیره‌دست بوده است، مفهوم فیزیکی نیرو را در قالب انرژی و ضربه یا تکانه در معادلات میدان خود لحاظ کرده تا به خیال خود، مفهوم نیرو از گرانش را حذف کند و مفهومی جدید به نام انحنای فضا - زمان را ارائه کند و به‌نوعی نوع‌گرایی خود در فیزیک را توسعه دهد. به طور مثال هنرمندی در تابلوی نقاشی از رنگ قرمز استفاده کرده است؛ ولی انیشتین از رنگ بنفش استفاده و عنوان می‌کند که چیزی به نام رنگ قرمز وجود ندارد؛ ولی ما می‌دانیم که رنگ بنفش از ترکیب رنگ آبی و قرمز به دست می‌آید و با تجزیه نور تابلو با منشور این دورنگ تجزیه و به واقعیت امر پی می‌بریم. اینک ما با تجزیه تانسور تکانه - انرژی به خود نیرو دست پیدا می‌کنیم. به همین راحتی نظریه انحنای فضا - زمان در مورد گرانش رد و مردود می‌شود.

در ریاضیات، تانسور (Tensor) شیئی جبری است که رابطه چندخطی بین مجموعه‌ها و اشیا جبری مربوط به یک فضای برداری را توصیف می‌نماید. اشیایی که تانسورها آن‌ها را به یکدیگر می‌نگارند شامل اسکالرها، بردارها و حتی خود تانسورها می‌شوند. انواع زیادی از تانسورها شامل این موارد وجود دارند: اسکالرها، بردارها (که جزو ساده‌ترین تانسورها هستند)، بردارهای دوگان، نگاشت‌های چندخطی بین فضاهای برداری و حتی عملیاتی چون ضرب داخلی. تانسورها مستقل از هر پایه‌ای تعریف می‌شوند، گرچه که اغلب، مؤلفه‌های آن‌ها را برحسب پایهٔ مربوط به یک دستگاه مختصاتی به‌خصوصی نمایش می‌دهند. تانسورها نقش مهمی را در فیزیک پیدا کرده‌اند، چرا که چهارچوب ریاضیاتی دقیقی را برای فرمول‌بندی و حل مسائل فیزیکی، در شاخه‌هایی چون این موارد را ارائه می‌نمایند: مکانیک (تنش، کشسانی، مکانیک سیالات، گشتاور لختی، ...)، الکترودینامیک (تانسور الکترومغناطیسی، تانسور ماکسول، گذردهی، پذیرفتاری مغناطیسی، ...)، نسبیت عام (تانسور تنش - انرژی، تانسور انحنا، ...) و سایر زمینه‌ها. در مواردی از کاربردهای تانسور، ممکن است نیاز باشد که تانسور یک نقطه از یک شیء با تانسورهای تعریف شده از نقاط دیگر همان شیء متفاوت باشند، چنین مواردی ما را به‌سوی مفهوم میدان تانسوری می‌کشاند. در برخی از زمینه‌ها، میدان‌های تانسوری چنان رایج‌اند که از آن‌ها صرفاً به «تانسور» یاد می‌شود. تولیو لوی-چیویتا و گرگریو ریچی-کورباسترو تانسورها را در ۱۹۰۰ میلادی ترویج دادند و بدین طریق کارهای قبلی برنهارت ریمان و الوین برونو کریستوفل و سایرین را به‌عنوان بخشی از حساب دیفرانسیل مطلق ادامه دادند. این مفهوم امکان فرمول‌بندی دیگری برای هندسه دیفرانسیل ذاتی یک منیفلد به فرم تانسور انحنای ریمانی را فراهم ساخت.

به بیان ساده تانسورها همانند نیرو مفهومی برداری دارند. در بهترین حالت توصیفی معادلات میدان انیشتین، این نیروی گرانش است که باعث انحنای فضا - زمان می‌شود؛ چون مقدار این انحنا تابعی از انرژی، جرم و نیرو است. یعنی یک دور باطل عقلانی.

 

اینک سعی می‌کنیم که طرف چپ معادله فوق را در مختصات کروی و متریک چهاربعدی فضا - زمان خمیده تحلیل کنیم:

 

 

 

که بیانگر این است که در یک چهاربعدی فضا - زمان مینکوفسکی بدون خمیدگی، تانسور انیشتین صفر است؛ یعنی یک ماتریس ۴ در ۴ با درایه صفر.

 

 

ولی فقط با تعریف یک متریک (سنجه، محک) خمیده، تانسور انیشتین مقدار پیدا می‌کند. اما قسمت راست معادله را در متریک تولمن تحلیل می‌کنیم:

 

 

 

 

با برسی ماتریس هایی فوق چنین مشخص می‌شود که متغیر معادله همان فاصله از مرکز جرم یا میدان گرانش است که کمیت انرژی هم کاملاً مشخص و معلوم است.

و به‌تبع آن کمیت اصلی نیرو در معادلات میدان انیشتین آشکار می‌شود که بیانگر عدم موفقیت انیشتین یعنی شکست او در حذف کمیت نیرو در میدان گرانش و جای‌گذاری انحنای فضا - زمان است. این مشکل از آنجایی ناشی می‌شود که اصولاً چیزی به نام فضا - زمان وجود ندارد؛ بلکه فضا - زمان زاییده ذهن و احساسات بشری است و آنچه که در عمل روی می‌دهد بروز تغییرات در ابزار اندازی گیری فضا (متر) - زمان (ساعت) می‌شود و نه خود آن و یک مثال ساده اینکه انسان‌ها ماهیت نور را انرژی می‌دانند و همین نوع از انرژی جرم و تکانه دارد؛ یعنی حامل نیرو است.

اما تحلیل ما در مورد معادله نهایی میدان انیشتین چیست؟

با علم به اینکه:

رابطه ارائه شده توسط انیشتین نه یک معادله بلکه یک تابع است.

به طور مثال:

یعنی:

تانسور انیشتین،   متریک (فضا - زمان)، تانسور انرژی - تکانه است. یعنی اگر به رابطه فوق به چشم معادله نگریسته شود مقدار همیشه و هر زمان صفر خواهد بود.

یعنی متریک تابعی از تفاضل دو تانسور بعدی با ضریب هشت پی است. یعنی اگر فضا خالی از انرژی و جرم باشد، فضا - زمان انحنایی ندارد؛ ولی اگر انرژی و جرم حضور داشت، فضا - زمان نیز دچار انحنا می‌شود. چرا که با حل این معادلات برای نواحی بدون جرم یا انرژی (خلأ) منجر به متریک شوارتس‌شیلد:

 

و برای نواحی جرم‌دار (درون ستاره‌ای) منجر به معادله تولمن - اوپنهایمر - ولکوف می‌شود.

از حل معادلات میدان اینشتین برای نواحی جرم‌دار که در آن عناصر تنسور ضربه - انرژی صفر نیستند (و قطعاً به چگالی جرم و انرژی میدان مرتبط هستند.) می‌توان عناصر متریک (سنجه) فضا - زمان را در داخل اجرام ثقیل (همچون ستاره‌های نوترونی) به‌صورت تابعی از شعاع و جرم آنها محاسبه کرده و سپس فشار داخلی جرم نسبیتی را بر حسب شعاع ارائه دهیم. یعنی عمده کاربرد این تابع به این صورت است:

تانسور انیشتین تابعی از متریک فضا - زمان بوده و آن هم تابعی از تانسور انرژی - تکانه است. مشکل از اینجا ناشی می‌شود که تانسور انرژی - تکانه برای اجرام سماوی، تقریباً یک مقدار یا تانسور ثابت است؛ ولی اگر رابطه فوق را معادله تانسوری محسوب کنیم با دو متغیر تانسوری لاینحل روبرو می‌شویم.

بعدها انرژی نقطه صفر در کوانتوم کشف شد؛ یعنی فضا در خالی‌ترین نقاط خود نیز حاوی مقادیری انرژی است. همچنین کیهان‌شناسان متوجه شدند که در کیهان نیروی رانشی وجود دارد که کهکشان‌ها را از یکدیگر دور می‌کند که انرژی تاریک نامیده میشود. ولی انیشتین در حالت کلی فضا را خالی از جرم و انرژی انگاشته بود که بعداً برای جبران خطای فکری خود، ثابتی را وارد تابع میدان خود کرد.

به باور ما انیشتین تفاوت معادله با تابع را نمی‌دانسته است. امروزه ثابت شده که انبساط کیهان شتاب دارد است. در نتیجه با گذر زمان مقدار این ثابت نیز می‌بایست به‌روز و مقدار آن زیاد شود.اما واقعیت چیست؟

شعاع شوارتس‌شیلد شعاعی است که بر طبق معادلات متریک برای سیاه‌چاله‌ها تعیین می‌شود. شعاع شوارتس‌شیلد (به انگلیسی: Schwarzschild radius) نام شعاعی در فیزیک است که تمام اجسام با هر جرمی که در آن وارد می‌شوند در یک جا جمع می‌شوند که به آن نقطه تکینگی (Gravitational singularity) گفته می‌شود و به منطقه‌ای با شعاع شوارتس‌شیلد افق رویداد گفته می‌شود. یعنی جایی که فضا - زمان صفر می‌شود؛ یعنی زمان از حرکت ایستاده و طول صفر می‌شود. خوب در این شرایط هیچ شعاعی (فاصله از مرکزی) برای خود سیاه‌چاله نمی‌توان تصور نمود. پس خود شعاع شوارتس‌شیلد هم بی‌معنی و بی مفهوم می‌شود. یعنی چگونه ممکن است که یک سیاه چاله برای خود قطر و شعاع داشته باشد و یک دور باطل عقلانی دیگر مشهود است.

این یک حقیقت تلخ است که فضا - زمان تاب برنمی‌دارد؛ بلکه ابزارهای ساخته شده به دست بشر دچار تاب‌خوردگی و خطا می‌شوند؛ ولی اینکه ما این تاب‌خوردگی را به فضا - زمان منسوب کنیم به‌نوعی فرار از طرز فکر غلط و دوری از مسئولیت پذیری در قبال ساخت ابزارهای فیزیکی خطاکار است.

 

تانسور انیشتین در متریک  Schwarzschild

 

تانسور انیشتین در متریک خمیده Tolman

 

اینک این سؤال مطرح می‌شود که اگر در یک مختصات کروی، به بعد فضا در متریک شوارتزشید ۹۰ درجه زاویه داده؛ ولی بعد زمان به حرکت خود ادامه دهد چه اتفاقی می‌افتد؟

این کار را با ضرب i در r انجام می‌دهیم و تانسور انیشتین مقدار پیدا می‌کند. یعنی به قول انیشتین فضا - زمان انحنا پیدا کرده و به قول نیوتن نیروی گرانش پدیدار می‌شود و این نیرو از نوع منفی خواهد بود. یعنی بدون حضور جرم و انرژی در فضا، نیروی گرانش از نوع منفی یعنی دافعه ممکن است و بهتر است به‌جای ثابت کیهانی انیشتین از عدد موهومی i استفاده کرد و انبساط کیهان را توجیه نمود.

که بیان می‌کند اگر فرض کنیم که چیزی به نام فضا – زمان وجود دارد، علی‌رغم هم بافتگی و وابستگی آنها به یکدیگر، موازی همدیگر نبوده و دچار عدم تقارن هستند و ساده بگوییم با یکدیگر زاویه داشته و می‌تواند همان چیزی را سبب شده باشد که کیهان‌شناسان آن را انرژی تاریک و عامل اصلی انبساط شتاب دارد کیهان می‌نامند.

در یک دستگاه مختصات دوبعدی و سه‌بعدی، محورها دوبه‌دو با هم 90 درجه زاویه دارند. اینک اگر هر محوری را در i ضرب کنیم، 90 درجه چرخش داشته و بر محور دیگری مماس می‌شود؛ یعنی یک محیط سه‌بعدی به دوبعدی و یک محیط دوبعدی به تک‌بعدی تبدیل می‌شود. در مختصات مینکوفسکی بعد زمان نیز یک محور فرض شده است که با سه محور دیگر 90 درجه زاویه داشته و در یک محیط چهاربعدی بر آنها عمود است. اینک اگر بعد زمانی را در i ضرب کنیم، بر یکی از سه محور دیگر مماس شده و محیط چهاربعدی ما جمع شده و تبدیل به یک محیط سه‌بعدی می‌شود که بعد زمان و یکی از ابعاد فضا در یک‌جهت خواهند بود. ولی کاری که ما کردیم اینکه سه مؤلفه شعاع، زاویه تتا و فی با بعد زمانی 90 درجه تغییر زاویه دهند و تانسور انیشتین مقدار پیدا کند. مسلماً در چنین شرایطی فشار و یا نیروی رانشی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود که در کل کیهان تأثیرگذار است و ...

به طور مثال اگر یک قیچی باز را یک‌چهارم دستگاه مختصات دوبعدی فرض کنیم که یک خودکار در نزدیک مرکز بوده باشد، با بسته‌شدن قیچی، خودکار به‌طرف جلو رانده می‌شود.

طرف‌داران نسبیت عام هم می‌توانند چنین فرض کنند که چهاربعدی فضا – زمان در یک مختصات کروی در حال بسته‌شدن است و نتیجه این فعل، انبساط عالم است؛ یعنی ما چنین می‌پنداریم که کیهان درحال‌توسعه است درحالی‌که فضا – زمان در حال بسته‌شدن است.

 

قدر مسلم هم فضا – زمان و هم کل کیهان به همراه انرژی و اجرام داخل آن، در این شرایط تحت‌فشار و نیروی بسیار قوی و شدیدی قرار گرفته‌اند و اینک این موضوع مهم که در نهایت یا ماده و یا فضا – زمان یا هر دو درهم‌شکسته می‌شوند و کل کیهان تخریب می‌شود. اگر فرض کنیم که نسبیت عام درست بوده باشد، انبساط فضا – زمان هرگز قادر به توجیه انبساط کیهان نمی‌شود. چون همان‌طور که در مباحث قبلی توضیح دادیم، به طور مثال انبساط فضا - زمان ناشي از نظريه انفجار بزرگ ، توجيهي غير موجه براي توسعه كيهان است، اصلاً نمی‌بایست که ما متوجه این تورم شده باشیم. تنها راه موفق برای توجیه تورم کیهان در این نظریه، بسته‌شدن فضا – زمان به روی بشریت است که مسلماً پایان خوشی هم ندارد. چون در نهایت کیهان در هم کوبیده خواهد شد.

 

آنچه بدیهی است اینکه با لحاظ‌کردن i در متریک فضا – زمان خمیده کروی یعنی تغییر زاویه مابین فضا و زمان، عناصر تانسور انیشتین تغییر علامت و تغییر مقدار می‌دهند. یعنی انحنا و جهت انحنا تغییر پیدا می‌کند و به دنبال آن نه‌تنها مقدار نیروی گرانش تغییر می‌کند؛ بلکه جهت آن نیز تغییر خواهد داشت. باتوجه‌به اینکه کیهان با شتاب و نظم مشهودی در حال انبساط و توسعه است می‌توان چنین تصور نمود که در کل کیهان، متریک واحدی حاکم است که با فروپاشی آن، سایر متریک‌های زیرمجموعه در تمامی نقاط مختلف کیهان، به‌هم‌ریخته و کل کیهان دچار یک بی‌نظمی غیرقابل‌برگشتی می‌شود.

بحث کلی ما این است انیشتینی که به نیرو باور ندارد و گرانش را انحنای فضا - زمان تعریف کرده است و به دنبال تعریف دیگری برای نیروی الکتریکی بود؛ ولی عمرش کفاف نداد چرا وارد بحثی شده است که در آن با انرژی و نیرو سروکار داریم و چرا از تانسور انرژی - مومنتوم یا ضربه - انرژی استفاده کرده است. یعنی انیشتین انرژی و نیرو و تکانه یا ضربهٔ میدان را تبدیل به انحنا کرده است و به‌نوعی تدلیس است. یعنی من باور ندارم که آب هست؛ ولی با آن دوغ و نوشابه درست کنم آن هم برای فروش و عرضه به دیگران. ما به دنبال این هستیم که مفهوم و ذات اولیه چیست که در ذهن ما تعاریف جرم و انرژی را تداعی می‌کند نه اینکه از جرم و انرژی مفاهیم جدید درست کنیم و به جنگ خود جرم و انرژی و نیرو برخیزیم یعنی کاری که انیشتین کرد.
او گفت که انرژی - تکانه - ضربه - نیرو، فضا - زمان را خم می‌کنند و مسیر نور خمیده می‌شود و گرانش پدیدار می‌شود. اولاً همان نیرویی که قرار است آن کار را بکند خودش مستقیماً و بدون واسطه باعث گرانش می‌شود حالا این واسطه فضا - زمان چیست؟ ثانیاً همین انرژی - تکانه - ضربه - نیرو مسیر تابش نور را خم می‌کند؛ چون همگی یک ماهیت دارند و می‌توانند نسبت به هم جاذبه و دافعه داشته باشند. حالا چرا فضا - زمان مثل یک دلال و واسطه عمل کنند ما نیازی نمی‌بینیم. ولی خیلی‌ها بدون دلال و واسطه معامله نمی‌کنند. حتماً که می‌بایست کمسیون پرداخت کنند؛ چون عادت کرده‌اند.
انحنای فضا-زمان = بنگاه معاملات ملکی = آژانس املاک = دور باطل عقلانی

یکی از معضلات بزرگ انیشتین نیز همان ثابت جهانی گرانش G بود که موفق به حذف آن هم نشد. ما می‌دانیم که کاربرد این ثابت در معادله نیروی گرانش نیوتن است که گاهی در توابع میدان انیشتین هم ظاهر و خودنمایی کرده که مشخص می‌کند چیزی به نام خود نیرو ناشی از جرم یا انرژی در توابع او وجود دارند.

 

به طور مثال برای محاسبه سرعت و شعاع مدار سیارات و اقمار چنین عمل می‌کنند. در مکانیک کلاسیک یا مکانیک منظومه‌ای، سیاره‌ای که به‌دور خورشید در حال چرخش است دو نوع نیرو دارد. نیروی جانب مرکز (گریزازمرکز) و نیروی جاذبه مابین خودش و ستاره همچنین دو نوع انرژی دارد. انرژی پتانسیل گرانشی که تابعی از جرم و فاصله است و انرژی جنبشی که تابعی از سرعت و جرم است.

در یک سیستم منظومه‌ای، انرژی جنبشی سیارات و اقمار نصف انرژی پتانسیل گرانشی آنهاست. با علم به این موضوع می‌توان رابطه سرعت و شعاع مدار را استخراج کرد.

آیا ما می‌توانیم ادعا کنیم که نیرو را از یک سیستم منظومه‌ای حذف کردیم؟ خیر چون اولاً ثابت جهانی گرانش مشهود است ثانیاً برای محاسبه انرژی پتانسیل گرانشی از معادله نیرو به نسبت فاصله انتگرال گرفتیم یا آن را ضرب در فاصله کردیم. اصولاً نیرو و انرژی مفهوم مشترکی دارند و با این گونه تدلیس و عوام‌فریبی‌ها نمی‌تواند نیرو را از میدان گرانشی حذف کرد.

 

 

معادلات انیشتین نمی‌توانند اثبات شوند و بر طبق مشاهدات انجام شده، نوشته شده‌اند.

 

 

توضیحات بیشتر:

اما تانسور Tμν چیست ؟

تانسور ضربه - انرژی است. این تانسور، حاوی اطلاعاتی در مورد توزیع جرم و انرژی در ناحیه فضا - زمانِ موردنظر است. چون جرم و انرژی معادل یکدیگر هستند. تانسور ضربه - انرژی در مورد چگونگی توزیع جرم و انرژی در ناحیه‌ای از فضا و زمان که در نظر گرفته‌ایم، صحبت می‌کند. ناحیه موردنظر در بیشتر مواقع، تمام کیهان است. این تانسور به شکل زیر نوشته می‌شود:

 

این تانسور بسیار پیچیده است، اما در حالت کلی، چگونگی توزیع جرم و انرژی و حرکت انرژی در ناحیه موردنظر را نشان می‌دهد. اطلاعات کلی در مورد توزیع انرژی، توزیع جرم، شار تکانه و... در تانسور ضربه - انرژی قرار گرفته‌اند. این تانسور بسیار مهم است، زیرا به طور مستقیم به خمیدگی فضا - زمان مربوط می‌شود. خمیدگی فضا - زمان در نزدیکی اجسام کلان جرم یکی از مشخصه‌های اصلی نسبیت عام است. فضا - زمان بدون حضور جرم یا انرژی، تخت است. حال اگر جسمی مانند خورشید یا مقدار زیادی انرژی به این فضای تهی وارد شود، فضا - زمان در آنجا، خمیده خواهد شد. تا اینجا می‌دانیم، تانسور Tμν در مورد توزیع انرژی و جرم صحبت می‌کند.

 

تانسور چیست ؟

تانسور Gμν ، تانسور اینشتین نام دارد. این تانسور حاوی اطلاعاتی در مورد خمیدگی فضا - زمان در حضور جرم سنگین یا مقدار انرژی زیاد است. به بیان دیگر، معادلات میدان اینشتین به ما می‌گوید که چگونگی توزیع جرم و انرژی در فضا - زمان، به خمیدگی فضا - زمان می‌رسد. به طور معادل، این معادلات توضیح می‌دهد که چگونه فضا - زمانِ خمیده سبب رفتار جرم و انرژی در ناحیه موردنظر از فضا - زمان می‌شود. خمیدگی فضا - زمان همان چیزی است که به‌عنوان گرانش می‌شناسیم. معادلات میدان اینشتین به طور کامل، موردهای گفته شده در بالا را پوشش می‌دهد. با حل این معادلات، مقدار انرژی یا جرم لازم برای خمیدگی فضا - زمان به شکل مشخص را به دست می‌آوریم. در نتیجه، رفتار جسم در فضا - زمان خمیده را مطالعه می‌کنیم. تانسور Gμν، تابعی پیچیده از تانسورهای دیگر، مانند تانسور ریچی، است. تانسور ریچی، اطلاعاتی در مورد تفاوت فضا - زمان خمیده با فضا - زمان تخت به ما می‌دهد. همچنین، تانسور اینشتین تابعی از تانسور متری (متریک)، gμν، است. تانسور متری، تانسور بسیار مهمی در نسبیت عام است.

 

تانسور gμν چیست؟

 gμν، تانسور متری نام دارد و در مورد شکل فضا - زمان صحبت می‌کند.

 

 

تانسور Gμν، تابعی از تانسور متری، gμν است. نمادهای کریستوفل، تغییرات شبکه را در هر امتداد نشان می‌دهند و اطلاعات مهمی در مورد چگونگی رفتار شبکه دارند.

 

 

با استفاده از معادله ژئودزیک می‌توان، تمام مسیر حرکت جسم را به‌درستی پیش‌بینی کرد. برای این کار تنها کافی است سرعت ذره در زمان داده شده و مقدار هر نماد کریستوفل را در سراسر شبکه بدانیم.

 

 

تنها در متریک شوارتزشید از انرژی یا نیرو و ثابت جهانی گرانش اثر و ردی دیده نمی‌شود که آن هم کاربرد کیهانی یا جهانی ندارد و صرفاً پیرامون اجرام ثقیل است و متأسفانه تانسور انیشتین صفر است.

 

 

Rαβμν تانسور «انحنای ریمان» (Riemann curvature tensor) نام دارد. این تانسور به طور کامل، انحنای سطح را توصیف می‌کند. در مطالب بالا گفتیم، با دانستن تانسور متریک می‌توانیم نمادهای کریستوفل را به‌دست آوریم. در نتیجه، هر مولفه تانسور انحنا را می‌توان محاسبه کرد. تانسور ریمان، انحنای فضا را در تمام جهت‌ها مشخص می‌کند و ابزار کاملی برای توصیف هندسه است. توجه به این نکته مهم است که تعداد زیاد اجزای تانسور ریمان، استفاده از این تانسور را سخت کرده است. تعداد اجزای تانسور ریمان در فضای چهاربعدی حتی بیشتر و به ۲۵۶ می‌رسد. باید دو ابزار برای توصیف انحنا معرفی کنیم به گونه‌ای که استفاده از آن‌ها در محاسبات ساده‌تر باشد. نخستین ابزار، تانسور ریچی نام دارد.

 

 

تانسور ریچی و انحنای ریمان در متریک تولمن

 

محمدرضا طباطبايي    20/8/1401

http://www.ki2100.com